Bệnh lúa cỏ hiện nay ngày càng xuất hiện nhiều và gây hại ở nhiều nơi, làm giảm năng suất và chất lượng lúa, đây là một trong những dịch hại lúa quan trọng nhà nông cần chú ý.
Bệnh lúa cỏ là gì?
Lúa cỏ (còn được biết đến với các tên gọi là lúa ma, lúa trời, lúa hoang) có tên khoa học là Oryza Rufipogon. Lúa cỏ là dịch hại quan trọng trên các diện tích trồng lúa ở Việt Nam nói chung, ở đồng bằng sông Cửu Long nói riêng, đặc biệt là ở các vùng gò, canh tác 3 vụ mỗi năm.
Theo thông tin từ Viện Nghiên cứu lúa ĐBSCL, lúa cỏ có thể gây thiệt hại năng suất lúa trồng từ 2,4% (vụ Đông Xuân) đến 30,6% (vụ Hè Thu). Thậm chí có những ruộng thất thu 100% do không thể thu hoạch mà phải tiêu hủy cả ruộng để ngăn chặn lúa cỏ lây lan sang vụ sau.
Lúa cỏ có đặc điểm rất giống lúa thường, giai đoạn đầu lúa cỏ sinh trưởng nhanh, lúa trổ bông sớm hơn lúa trồng một chút, có râu dài, hoặc không có râu, tỉ lệ lép cao; đặc biệt là hạt của lúa cỏ rất dễ rụng, khi lúa vừa chín, chỉ cần một cơn gió nhẹ là hạt lúa cỏ đã rụng tơi tả.
Nguyên nhân dẫn đến dịch bệnh lúa cỏ
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến dịch lúa cỏ ở nước ta. Nguyên nhân chủ yếu là do nhà nông sử dụng giống lúa không đảm bảo chất lượng (lúa giống không nhãn hiệu hoặc lúa giống giả) để gieo sạ khiến cho lúa cỏ xuất hiện và lây lan ngày càng nhiều.
Một số nguyên nhân khác như:
- Việc canh tác lúa liên tục 3 vụ trong năm khiến bà con không có thời gian làm kỹ khâu vệ sinh đồng ruộng, cày ải, phơi đất, nhử cho lúa cỏ mọc lên để diệt trừ;
- Mặt bằng đồng ruộng chưa tốt, khó khống chế lúa cỏ bằng mực nước;
- Nông dân chưa chú trọng khâu khử lẫn thời điểm lúa từ làm đòng đến trổ, chỉ quan tâm khử lẫn ở giai đoạn chín nên hiệu quả khử lẫn không cao.
Biện pháp xử lý lúa cỏ như thế nào?
Dịch bệnh lúa cỏ gây ra những thiệt hại không kém bất cứ loại dịch bệnh nào, nếu như nhà nông không xử lý triệt để thì nó sẽ gây ra những thiệt hại rất lớn và lây lan sang những vụ tiếp theo. Chính vì vậy, bà con cần kiểm tra đồng ruộng thường xuyên để phát hiện và xử lý sớm.
- Với những diện tích lúa đang bị lúa cỏ gây hại rải rác, bà con cần tiến hành nhổ bỏ lúa cỏ bằng tay, thường xuyên cắt các bông lúa cỏ lẫn tạp khi mới trổ hạt vào chắc đem tiêu hủy để tiêu diệt nguồn lây lan. Những ruộng bị lẫn lúa cỏ từ 70-80% cần thu hoạch riêng, khoanh vùng (đắp bờ ngăn, chăng lưới mắt nhỏ trên ruộng) và xử lý bằng các biện pháp canh tác để tiêu diệt hạt lúa cỏ trên đồng ruộng.
- Áp dụng kết hợp song song với biện pháp làm đất: Sau khi thu hoạch, bà con tiến hành đưa nước tạo ẩm trên đồng ruộng để nhử cho cỏ dại nảy mầm, sau đó cày lật và ngâm dần cho thối hạt lúa cỏ. Trước khi vào vụ gieo cấy, bà con cần làm đất kỹ và san phẳng mặt ruộng, sau đó mới tiến hành gieo cấy.
- Nên sử dụng giống lúa đạt tiêu chuẩn, tuyệt đối không sử dụng giống lúa tự để giống ở những vùng lúa cỏ xâm nhiễm để gieo cấy ở vụ sau.
- Chuyển phương pháp sạ lan sang phương pháp sạ hàng hoặc cấy, điều này giúp bà con dễ dàng phân biệt lúa cỏ với lúa thường để nhổ bỏ, tiêu hủy. Việc cấy hoặc sạ hàng qua vài vụ sẽ giúp giảm đáng kể lúa cỏ.
- Trong ruộng lúa cấy, nếu luôn giữ được mực nước cần thiết sẽ hạn chế lúa cỏ mọc, lúa cấy phát triển trước cũng hạn chế được lúa cỏ.
- Nhử cho lúa cỏ mọc, sau đó sử dụng thuốc trừ cỏ chọn lọc để tiêu diệt lúa cỏ (tiến hành trước khi xới, trục lần cuối); sử dụng thuốc trừ cỏ tiền nảy mầm (có thể tiêu diệt hạt lúa cỏ chưa mọc) trước khi gieo sạ hoặc ngay sau khi gieo sạ đối với lúa sạ mộng. Khi phun thuốc trừ cỏ, nên ứng dụng công nghệ máy bay phun thuốc trừ sâu của DJI (DJI Agras T10, T30, T40, T20P…) để tránh tiếp xúc trực tiếp, bảo vệ sức khỏe, đồng thời tiết kiệm chi phí và tăng hiệu quả phun trừ.
- Luân canh cây màu: Trồng màu dưới đất ruộng trong vụ Hè Thu. Biện pháp này sẽ giúp giảm mật số hạt lúa cỏ lẫn trong đất sau mỗi vụ màu và vụ lúa sau sẽ đỡ rất nhiều thiệt hại do lúa cỏ gây ra.
Trên đây là thông tin về bệnh lúa cỏ, đây là dịch hại nghiêm trọng nên bà con cần chú ý kiểm tra đồng ruộng để phát hiện và xử lý sớm. Chúc bà con mùa màng bội thu.
